په افغانستان کې د وروستیو طبعیي پېښو له امله، ځینې کورنۍ له جدي ستونزو سره مخ دي. دا لارښود د دې لپاره ترتیب شوې چې تاسو او ستاسو کورنۍ د احتمالي خطرونو او ټپونو څخه د خوندیتوب لپاره جامع او عملي لارښوونې وړاندې کړي. د دې سپارښتنو په څارلو سره تاسو کولی شئ په دې ناورین کې د ځان او خپلو عزیزانو خوندیتوب ډاډمن کړئ.
د ځان او کورنۍ خوندیتوب
۱. د ځان او نورو خوندیتوب: مهمه ده چې تاسو، ستاسو کورنۍ، او نور له نورو ټپونو او زیانونو څخه خوندي کړئ. موږ ټول د دې ناورین سره یو ځای مخ یو او د یو بل په ملاتړ به ښه رغېږو. هڅه وکړئ چې یو بل سره مرسته وکړئ او د ټولو خوندیتوب او روغتیا ډاډمن کړئ.
۲. ماشومان له خطرونو لرې وساتئ: ماشومان له مړو، حیواناتو، نا پېژندل شویو شیانو، کندو او سوریو، ورانو ودانیو او کنډوالو لرې وساتئ، ځکه چې دا شیان د ماشومانو لپاره جدي خطرونه لرلی شي. تل له ماشومانو کلک څارنه وکړئ او له هغوی وغواړئ چې له خطرناکو سیمو څخه لرې پاتې شي.
۳. ماشومانو ته د حفظ الصحې زده کړه ورکړئ: ماشومانو ته د شخصي حفظ الصحې په اړه زده کړه ورکړئ او که امکان وي، د خوندي څښاک اوبو ته لاسرسی یقیني کړئ. ډاډه شئ چې ماشومان خپلې لاسونه په منظم ډول وینځي او که تاسو په خپلو ماشومانو کې کوم غیر عادي ناروغۍ نښې ولیدلې، نو روغتیایی کارکوونکو ته مراجعه وکړئ یا ورته خبر ورکړئ. په اضطراري حالاتو کې د حفظ الصحې ساتل کولی شي د ناروغیو او انتاناتو خپرېدل مخه ونیسي.
له نا پېژندل شویو او چاودېدونکو موادو څخه خوندیتوب
۴. نا پېژندل شوي شیان مه لمس کوئ: هېڅکله داسې شیان مه اخلئ یا مه لمس کوئ چې تاسو یې نه پېژنئ. دا شیان ممکن چاودېدونکي مواد وي چې کېدی شي تاسو یا ستاسو کورنۍ ټپي یا ووژني. ماشومانو ته هم زده کړه ورکړئ چې هېڅکله داسې شیان لمس نه کړي چې نه یې پېژنئ او که نا پېژندل شوي شیان ولیدل، سمدستي یو لوی کس ته خبر ورکړي.
احتیاطي تدابیر او ټولنیزه همکاري
۵. همکاري او خبر ورکول: په ستونزمنو وختونو کې همکاري او اړیکه نیول ډېر مهم دي. که تاسو کوم خطر یا مشکوک شیان ولیدل، سمدستي سیمه ایزو یا روغتیایي کارکوونکو ته خبر ورکړئ. دا اقدامات کولی شي له پېښو څخه مخنیوی وکړي او د ټولو خوندیتوب ډاډمن کړي.
۶. خوندي چاپیریال جوړ کړئ: هڅه وکړئ چې خپل چاپیریال خوندي او پاک وساتئ. له کنډوالو او خطرناکو شیانو ټولولو څخه ډډه وکړئ او دا کار متخصصو ټیمونو ته پرېږدئ. همدارنګه، له ککړو اوبو څخه ځانونه لرې وساتئ او که د سیمې خالي کول ضروري وي، د سیمه ایزو چارواکو خبرداریو او لارښوونو ته پاملرنه وکړئ.
پایله
د دې خوندیتوب لارښوونو په تعقیبولو سره تاسو کولی شئ له جدي پېښو او ټپونو څخه مخنیوی وکړئ او د ځان او کورنۍ روغتیا او امنیت ډاډمن کړئ. موږ ټول په دې ناورین کې یو ځای یو او د یو بل په ملاتړ او همکارۍ سره کولی شو له دې ستونزمنو وختونو څخه تیر شو. په یاد ولرئ، تاسو یوازې نه یاست او مرسته شتون لري. د نورو معلوماتو او مرستې ترلاسه کولو لپاره، له سیمه ایزو چارواکو او روغتیایی کارکوونکو سره په اړیکه کې واوسئ.
د "وپوښتئ" له کارپوهانو څخه د مرستې غوښتنه
هغه افغانان چې ځانګړو معلوماتو ته اړتیا لري، د "وپوښتئ" د معلوماتو مرکز ستاسو په خدمت کې دی. تاسو کولای شئ په انلاین بڼه د معلوماتو ترلاسه کولو لپاره د وپوښتئ "واټساپ شمېرې" (93729807235+)، فېسبوک مسېنجر (Facebook Messenger) یا د وېبپاڼې د چټباټ له لارې زموږ کارپوهانو سره اړیکه ونیسئ!
نور معلومات
هغه کسان چې په ټوله نړۍ کې د افغانانو لپاره د کډوالۍ، بیامېشتېدنې، ښوونیزو او لوړې زده کړې د پروګرامونو او د نورو بېلابېلو فرصتونو په اړه د لا ډېرو معلوماتو په لټه کې دي، او همدارنګه په افغانستان کې له نړیوالو سازمانونو څخه د بشردوستانه خدمتونو د معلوماتو او دولتي ادارو څخه د مدني اسنادو د اخیستلو د پړاوونو د پوهېدو په لټه کې دي، د "وپوښتئ" وېبپاڼې او ټولنیزو رسنیو ته مراجعه وکړي:
• ایکس (X) یا ټویټر (@beporsed)
• مسنېجر یا Messenger (@beporsed)
• د وپوښتئ وېبپاڼه (www.beporsed.org)