آبله میمونی که به عنوان Mpox نیز شناخته می‌شود، یک بیماری ویروسی زیونوزی است که توسط ویروس آبله میمونی ایجاد می‌شود. در حالی که این بیماری بیش‌تر در مناطق مرکزی و غربی آفریقا شایع است، مواردی از آن به دلیل افزایش سفرها و اتصال جهانی در سایر مناطق جهان از جمله افغانستان گزارش شده است. این راهنمای جامع به منظور آموزش عمومی در مورد وقوع آبله میمونی در افغانستان، پیش‌گیری، علایم، خطرات و گزینه‌های درمانی موجود تهیه شده است.
مرور کلی
آبله میمونی یک بیماری عفونی است که می‌تواند باعث دانه‌های دردناک، بزرگی غدد لنفاوی، تب، سردرد، درد عضلات، درد کمر و خستگی شود. اکثر افراد به طور کامل بهبود می‌یابند، اما برخی از آنها به شدت بیمار می‌شوند.
آبله میمونی توسط ویروس آبله میمونی (MPXV) ایجاد می‌شود. این ویروس یک ویروس DNA دو رشته‌ای و پوشش‌دار از جنس Orthopoxvirus در خانواده Poxviridae است که شامل ویروس‌های دیگری مانند واریولا، کوپاکس، و واکسینیا می‌شود.
منبع طبیعی ویروس ناشناخته است، اما چندین پستاندار کوچک مانند سنجاب‌ها و میمون‌ها به این ویروس حساس هستند.
نکات کلیدی
- آبله میمونی، که قبلاً به عنوان monkeypox شناخته می‌شد، یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس آبله میمونی ایجاد می‌شود.
- آبله میمونی همچنان یک تهدید باقی مانده و افزایش موارد در جمهوری دموکراتیک کنگو و کشورهای دیگر که توسط کلادهای Ia و Ib ایجاد شده است، نگرانی‌ها را افزایش داده است.
- واکسن‌هایی برای آبله میمونی موجود است. واکسیناسیون باید همراه با سایر مداخلات صحی عمومی مورد توجه قرار گیرد.
- علایم شایع آبله میمونی شامل دانه پوستی یا ضایعات مخاطی است که می‌تواند 2 الی 4 هفته طول بکشد و با تب، سردرد، درد عضلات، درد کمر، خستگی و تورم غدد لنفاوی همراه است.
- آبله میمونی می‌تواند از طریق تماس نزدیک با فرد مبتلا، با مواد آلوده یا با حیوانات آلوده منتقل شود. در دوران بارداری، ویروس ممکن است به جنین منتقل شود یا به نوزاد در هنگام یا پس از تولد منتقل شود.
- آبله میمونی با مراقبت‌های حمایتی برای علایم مانند درد و تب درمان می‌شود و توجه خاص به تغذیه، هیدراتاسیون، مراقبت از پوست، پیش‌گیری از عفونت‌های ثانویه و درمان عفونت‌های همزمان از جمله HIV در صورت وجود، داده می‌شود.
آبله میمونی در افغانستان
به نظر می‌رسد که نخستین موارد بیماری آبله میمونی در افغانستان شناسایی شده است. سه بیمار از پکتیا، ننگرهار و کابل در نتایج اولیه به این بیماری مبتلا شده‌اند. با توجه به سطح پایین خدمات صحی در کشور، خانواده‌های محترم انتظار می‌رود که نهایت دقت را در پیش‌گیری از عفونت رعایت کنند.
رسانه‌ها گزارش می‌دهند که سه مورد مشکوک به آبله میمونی در کابل، ننگرهار و پکتیا ثبت شده است. گفته می‌شود که در کابل، یک کودک دختر با علایم آبله میمونی در شفاخانه کودکان بستری شده است. داکتران می‌گویند که یک کودک ساکن ولسوالی فرزه کابل که مشکوک به آبله میمونی است، در تاریخ 26 اوت 2024 به شفاخانه مراجعه کرده است. منابع در پکتیا نیز می‌گویند که در تاریخ 26 اوت 2024، یک مورد مشکوک به آبله میمونی در شفاخانه کوثر ثبت شده و این کودک پسر است.
همچنین یک مورد مشکوک به آبله میمونی توسط شفاخانه منطقه‌یی در شهر جلال‌آباد ولایت ننگرهار گزارش شده است. این کودک دختر اهل ولسوالی قرغه‌یی ولایت لغمان است که بر روی هر دو دست دچار دانه‌های برجسته شده است.
وزارت صحت عامه طالبان تاکنون در این زمینه اظهار نظری نکرده است. مشخص نیست که افراد مشکوک به آبله میمونی داخل کشور بوده‌اند یا از خارج آمده‌اند. مواردی از آبله میمونی در پاکستان و ایران نیز ثبت شده است، جایی که میلیون‌ها مهاجر افغان در این کشورها زندگی می‌کنند و بین افغانستان و این کشورها سفر می‌کنند.
اگرچه آبله میمونی به صورت بومی در افغانستان نیست، اما این کشور از ظهور آن مصون نیست. گسترش جهانی اخیر این بیماری منجر به افزایش آگاهی و نظارت شده است. در افغانستان، وقوع آبله میمونی ممکن است به دلیل زیرساخت‌های محدود صحی و توانایی‌های تشخیصی کمتر گزارش شود. وجود مسیرهای بین‌المللی سفر و حرکت مردم در مرزها خطر ورود آبله میمونی به کشور را افزایش داده است.
انتقال
آبله میمونی بیش‌تر از طریق تماس نزدیک با فرد مبتلا منتقل می‌شود، از جمله اعضای خانواده. تماس نزدیک شامل تماس پوست با پوست (مانند لمس یا رابطه جنسی) و تماس دهان با دهان یا دهان با پوست (مانند بوسیدن) است، و همچنین می‌تواند شامل نزدیک بودن به فرد مبتلا به آبله میمونی (مانند صحبت کردن یا تنفس نزدیک به یک‌دیگر، که می‌تواند ذرات تنفسی عفونی تولید کند) باشد.
افرادی که شرکای جنسی متعددی دارند، در معرض خطر بیش‌تری برای ابتلا به آبله میمونی هستند. همچنین می‌توان از طریق اشیای آلوده مانند لباس یا پارچه، از طریق آسیب‌های ناشی از سوزن در مراقبت‌های صحی، یا در محیط‌های اجتماعی مانند سالون‌های تاتو به آبله میمونی مبتلا شد. در دوران بارداری یا تولد، ویروس ممکن است به نوزاد منتقل شود. ابتلا به آبله میمونی در دوران بارداری می‌تواند برای جنین یا نوزاد خطرناک باشد و ممکن است منجر به از دست دادن بارداری، تولد مرده، مرگ نوزاد یا عوارضی برای والدین شود.
انتقال ویروس آبله میمونی از حیوان به انسان از طریق حیوانات آلوده به انسان از طریق گاز گرفتن یا خراشیدن، یا در حین فعالیت‌هایی مانند شکار، پوست‌کنی، دام‌گیری، پخت و پز، بازی با لاشه‌ها یا خوردن حیوانات انجام می‌شود. منبع حیوانی ویروس آبله میمونی ناشناخته است و مطالعات بیش‌تری در حال انجام است.
تحقیقات بیش‌تری لازم است تا بفهمیم که آبله میمونی در شرایط مختلف و در محیط‌های مختلف چگونه منتشر می‌شود.
علایم و نشانه‌ها
آبله میمونی علایم و نشانه‌هایی ایجاد می‌کند که معمولاً در عرض یک هفته آغاز می‌شود، اما می‌تواند بین 1 تا 21 روز پس از تماس ظاهر شود. علایم معمولاً 2 تا 4 هفته طول می‌کشند اما ممکن است در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مدت بیش‌تری طول بکشد.
علایم شایع آبله میمونی عبارتند از:
- دانه پوستی
- تب
- گلودرد
- سردرد
- درد عضلات
- درد کمر
- خستگی
- تورم غدد لنفاوی
برای برخی افراد، اولین علامت آبله میمونی یک دانه است، در حالی که دیگران ممکن است ابتدا تب، درد عضلات یا گلودرد داشته باشند. دانه آبله میمونی معمولاً از صورت شروع می‌شود و به بدن گسترش می‌یابد، به کف دست‌ها و کف پاها نیز می‌رسد. همچنین ممکن است در قسمت‌های دیگر بدن که تماس بیش‌تری با ویروس دارند، مانند دهان، گلو، ناحیه تناسلی و مقعد، مشاهده شود. در برخی موارد، دانه آبله میمونی می‌تواند باعث ضایعات قرمز و برآمده‌ای شود که می‌تواند به تاول‌ها تبدیل شود. در صورت بروز علایم شدید مانند عفونت‌های پوستی، درد شدید، تورم شدید غدد لنفاوی، یا ضایعات در چشم یا دهان، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
افرادی که علایم و نشانه‌های آبله میمونی را دارند باید با ارائه‌دهندگان خدمات صحی تماس بگیرند.
تشخیص
تشخیص آبله میمونی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا علایم و نشانه‌های آن مشابه سایر بیماری‌ها مانند آبله مرغان، سرخک و عفونت‌های منتقله جنسی است. مهم‌ترین روش تشخیصی، آزمایش PCR بر روی ضایعات است که با دقت می‌تواند وجود ویروس را تایید کند.
در صورت وجود ضایعات در ناحیه تناسلی، ممکن است لازم باشد آزمایش‌های اضافی انجام شود تا از بروز سایر بیماری‌های جنسی جلوگیری شود. همچنین، پزشکان باید تست HIV و سایر عفونت‌های همزمان را در نظر بگیرند.
درمان و واکسیناسیون
درمان آبله میمونی عمدتاً حمایتی است و تمرکز بر روی تسکین علایم، پیش‌گیری از عوارض و اطمینان از مراقبت مناسب از زخم‌ها دارد.
- تسکین علایم: داروهای ضد درد، هیدراتاسیون، و آنتی‌هیستامین‌ها برای خارش معمولاً استفاده می‌شوند. مراقبت مناسب از دانه‌های پوستی برای پیش‌گیری از عفونت‌های ثانویه حیاتی است.
- داروهای ضد ویروسی: اگرچه هیچ داروی ضد ویروسی خاصی برای آبله میمونی تایید نشده است، اما در موارد شدید ممکن است از داروهایی مانند تکوویریمات استفاده شود.
- قرنطین: افراد مبتلا به آبله میمونی باید خود را از سایر مردم جدا کرده و قرنطین کنند تا از انتشار ویروس جلوگیری شود. ایده‌آل آن است که در اتاقی جداگانه بمانند و از تماس با دیگران اجتناب کنند.
- بستری شدن: موارد شدید ممکن است نیاز به بستری شدن در شفاخانه داشته باشند، به ویژه در صورتی که عوارضی مانند مشکلات تنفسی یا انسفالیت رخ دهد.
واکسیناسیون برای افراد در معرض خطر بالا توصیه می‌شود، از جمله کارکنان صحی و افرادی که ممکن است در معرض ویروس قرار گیرند. اگرچه واکسن خاصی برای آبله میمونی وجود ندارد، واکسن آبله معمولاً محافظتی ارائه می‌دهد. واکسیناسیون همچنین می‌تواند پس از مواجهه انجام شود تا شدت بیماری کاهش یابد.
مراقبت‌های خودی و پیش‌گیری
پیش‌گیری از آبله میمونی شامل رعایت بهداشت شخصی، اقدامات بهداشت عمومی و واکسیناسیون است.
- از تماس با افراد و حیوانات آلوده خودداری کنید، به ویژه افرادی که علایم بیماری دارند.
- شستن دست‌ها به طور منظم و استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های الکلی می‌تواند از انتقال جلوگیری کند.
- کارکنان صحی و مراقبان باید از تجهیزات حفاظت فردی مناسب هنگام مراقبت از بیماران آبله میمونی استفاده کنند.
- آموزش عمومی درباره خطرات و پیش‌گیری از آبله میمونی برای جلوگیری از گسترش بیماری ضروری است.
خطرات و عوارض
آبله میمونی می‌تواند عواقب جدی برای سلامتی داشته باشد، به ویژه برای جمعیت‌های آسیب‌پذیر:
- کودکان: کودکان به دلیل سیستم ایمنی در حال تکامل خود، در معرض خطر بیش‌تری برای بیماری شدید هستند.
- زنان باردار: آبله میمونی می‌تواند به جنین منتقل شود و منجر به عوارض بارداری یا عفونت نوزادی شود.
- افراد دارای نقص ایمنی: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند بیماران HIV/AIDS، در معرض خطر بیش‌تری برای عوارض شدید آبله میمونی قرار دارند.
- کارکنان صحی: به دلیل تماس نزدیک با بیماران آلوده، کارکنان صحی در معرض خطر بیش‌تری قرار دارند، به ویژه اگر از اقدامات حفاظتی مناسب استفاده نکنند.
عوارض آبله میمونی می‌تواند شامل عفونت‌های ثانویه، مشکلات تنفسی، سپسیس، انسفالیت و در موارد شدید، مرگ باشد. نرخ مرگ و میر بستگی به سویه ویروس و وضعیت کلی سلامت بیمار دارد و می‌تواند بین 1 تا 10 فیصد باشد.
نتیجه‌گیری
آبله میمونی یک نگرانی صحی عمومی جدی است که نیاز به هوشیاری و آمادگی مداوم در افغانستان دارد. آگاهی از علایم، خطرات، استراتژی‌های پیش‌گیری و گزینه‌های درمانی برای حفاظت از خود و جامعه بسیار مهم است. آموزش عمومی، تشخیص زودهنگام و مداخله به موقع، کلید کاهش اثرات آبله میمونی در افغانستان است. با مطلع بودن و اتخاذ اقدامات پیش‌گیرانه مناسب، می‌توانیم از گسترش آبله میمونی جلوگیری کرده و بهداشت عمومی را حفظ کنیم.
ننگ و تبعیض مرتبط با آبله میمونی، به ویژه نسبت به جوامع آسیب‌پذیر، می‌تواند تلاش‌های صحت و سلامتی عمومی را مختل کند. ضروری است که به این مسایل پرداخته و از آنها جلوگیری کنیم تا افراد به دنبال مراقبت بگردند و از گسترش بیش‌تر بیماری جلوگیری کنند.
درخواست کمک از کارشناسان "بپرسید"
افغان‌هایی که به اطلاعات اختصاصی نیاز دارند، مرکز اطلاعاتی "بپرسید" در خدمت شما است. شما می‌توانند جهت کسب اطلاعات به گونه آنلاین از طریق "شماره واتساپ" (93729807235+)، مسینجر فیسبوک (Facebook Messenger) یا پیام‌رسان وبسایت بپرسید با کارشناسان ما تماس بگیرید!
معلومات بیش‌تر
کسانی‌که به دنبال اطلاعات در مورد برنامه‌‌های مهاجرت، اسکان مجدد، آموزشی، بورسیه‌ها و سایر فرصت‌های موجود برای افغان‌ها در سراسر جهان، و همچنان به دنبال معلومات در مورد خدمات بشردوستانه سازمان‌های بین‌المللی در افغانستان و دانستن مراحل اخذ اسناد مدنی از ادارات دولتی اند، به وبسایت و رسانه‌های اجتماعی "بپرسید" مراجعه نمایند:
• ایکس (X) یا توییتر (beporsed@)
• مسنجر یا (@beporsed) Messenger
• واتساپ یا WhatsApp بپرسید (+93729807235)
• کانال یا Channel واتساپ بپرسید
• وبسایت بپرسید (www.beporsed.org)